کنگره آمریکا (که در آن زمان تنها یک مجلس بود) ششم ژوئیه سال 1785 به اتفاق آراء “دلار – Dollar” را (که نام سکه نقره ای اسپانیایی بود که در مکزیک رایج بود و آمریکایی ها در آن زمان با آن داد و ستد میکردند) واحد پول آن کشور قرار داد. در سال 1914، فدرال رزرو ایالات متحده آمریکا اولین دلار را (به همین شکلی که امروز میشناسیم) چاپ کرد. کمتر از شش دهه بعد، دلار بطور رسمی به یکی از مهم ترین ذخایر ارزی جهان تبدیل شد.
پیش از انقلاب استقلال ایالات متحده، مستعمرات سیزده گانه بریتانیا در آمریکا از پول رایج انگلستان در آن زمان یعنی “لیره” استفاده میکردند. سکه دلار نقره ای به نام “Thaller” که از قرن چهاردهم به مدت بیش از سه قرن در اروپا رایج بود و اسپانیایی ها آن را حفظ و به مستعمرات خود در قاره آمریکا منتقل کردند.
نام پول ملی چند کشور دیگر از جمله کانادا، استرالیا و هنگ کنگ نیز “دلار” است که ارزش برابری متفاوتی نسبت به دلار آمریکا دارند. چند کشور دیگر از جمله اکوادور، السالوادور و پاناما همان دلار آمریکا را به جای پول ملی خود به کار میبرند.
در دوران جنگ داخلی آمریکا و با تصمیمگیری کنگره قارهای در سال ۱۷۷۵، اولین پول رایج قاره آمریکا بیرون آمد. عدم هماهنگی دولت ها و کنگره و همچنین هزینه های جنگ و اقدامات انگلیس موجب شد تا ارزش این پول به شکل قابل توجهی ضعیف باقی بماند. ضرابخانه آمریکا در سال ۱۷۹۲ تاسیس و اولین سکه دلار ضرب شد. با این حال، تا پیش از سال ۱۸۶۳ و تاسیس بانکهای ملی، این سکه تنها ارز کشور آمریکا نبود. در طول دهه ۱۸۰۰، ارزش دلار به واسطه قیمت طلا با نوسانات بسیاری مواجه بود. زمانیکه ارزش جهانی طلا در مقایسه با نقره افزایش یافت، سکه های دلار طلا از گردش خارج شده و ذوب شدند. سکههای طلای جدید که بعدها به بازار آمدند، سبک تر بودند و طلای کمتری در آنها بکار رفته بود. در نهایت سیستم استاندارد طلا در سالهای ۱۸۷۵ تا ۱۹۱۴ و به عنوان اولین سیستم رسمی برای ارزیابی نرخ مبادلات ارزی مورد استفاده قرار گرفت.
در این سیستم دولت ها به طور آزادانه اجازه تبدیل پول به طلا و بالعکس را میداد و نرخ مبادله ارزها در بازار معاملات ارزهای خارجی، بر اساس اختلاف قیمت در ارزش اقتصادی اونس طلا و ارز دو کشور مشخص میشد. به بیان سادهتر، سیستم استاندارد طلا به این شیوه عمل میکرد که کشورها قیمت ارز داخلی خود را در چارچوب میزان مشخصی از طلا تثبیت میکردند. در فاصله دو جنگ جهانی کشورها در رقابتهای اقتصادی از تراکم ذخایر رسمی طلا در بانک مرکزی به عنوان ابزاری برای کسب امنیت مالی در دنیای بیثبات استفاده کردند. اما بهدلیل مشکلات بسیار این سیستم، پس از جنگ جهانی دوم توافق پولی برتون وودز جایگزین استاندارد طلا شد.
این توافق که دلار را به این جایگاهی که الان دارد، رساند با حضور نمایندگان از ۴۴ کشور در کنفرانس پولی و مالی سازمان ملل متحد در شهر برتون وودز ایالت نیوهمپشایر برگزار شد. توسعه و طراحی این قرارداد در تاریخ ۱۹۴۴ شروع شد و تقریبا ۲۲ ماه به طول انجامید. در این سیستم، نرخ برابری ارزها بر اساس ذخایر طلای کشور ارزیابی میشد. اما برخلاف سیستم استاندارد طلا، صندوق بینالمللی پول در مواقع ضروری، مانند عدم تعادل تراز های تجاری و مالی کشور، حق مداخله داشت. بر اساس این سیستم مالی و توافق برتون وودز، ۴۴ کشور متعهد شدند که نرخ تبادل ثابت میان ارز خود و دلار را حفظ کنند. این سیستم به مدت دو دهه اجرا شد.
تا سال ۱۹۷۱ اقتصاد آمریکا دچار تورم شد و فشارهایی در جهت ترک این سیستم مالی وجود داشت. به خاطر تورم در بازارهای جهانی، ضعف و آسیب پذیری دلار در برابر تورم، کشورها خواستار تبدیل دلار آمریکا به طلا شدند، درخواستی که با مقاومت آمریکا روبرو شد. به این خاطر که آمریکا سالهاست در تلاش است تا ارزش پول کاغذی را به هر روشی در برابر طلا حفظ کنند. در نهایت در سال ۱۹۷۱، ریچارد نیکسون رئیسجمهور وقت ایالات متحده آمریکا، بهطور یک جانبه این توافقنامه را لغو کرد که از آن تحت عنوان «شوک نیکسون» هم یاد میشود. هرچند این اقدام یک جانبه منجر به براندازی کامل این نظام پولی نشد، اما خروج یکی از پایه های اساسی آن، در نهایت منجر به ناکارآمدی آن شد. در سال ۱۹۷۳، نظام نرخ ارز شناور بدون پشتوانه جایگزین نظام برتون وودز شد و تا به امروز هم برقرار بوده است.
در سال 2008، اولین اعتراض به ارز جهانی دلار توسط کشور چین ابراز شد. دلیل اصلی اعتراض چین دلیلی به حق و منصفانه بود، کشوری که با ثروت و دارایی بالا، دومین اقتصاد و مولد در دنیا محسوب میشود، با بیم اینکه تورم و نوسانات ارزش دلار روی ذخیره ارزی کشورش که به دلار آمریکا میباشد، تاثیر منفی میگذارد و میتواند آسیب های جبران ناپذیری به منابع مالی و سرمایه ای کشورش وارد کند، پیگیر تحول برای تغییر در ارز برای معاملات جهانی شد.
در آمریکا شورای پول که مستقل از دولت است، و بر نظام بانکی و ذخایر فدرال رزرو نظارت و حکومت میکند، کنترل دلار را به دست دارد و سیاست مالی کشور از جمله تغییر نرخ بهره را تعیین کرده و درصورت لزوم تغییر میدهد. آمریکا بر خلاف سایر کشور ها که بانک مرکزی دارند، 12 بانک مرکزی تحت نظر سیستم فدرال رزرو دارد. چاپ اسکناس های دلار توسط اداره “گراور و چاپ فدرال رزرو” با استفاده از کاغذ و مرکب خاص استفاده میشود که فرمول تهیه آن تا به امروز محرمانه است. دلار آمریکا بر خلاف اسکناس سایر کشور ها یک اندازه و یک رنگ دارد که در خارج از آمریکا به “پشت سبز” معروف است. از سال 2005 رنگ اسکناس های ده دلاری آمریکا اندکی تغییر کرده است که اتحمالا هدف از این تغییرات جلوگیری از جعل آن بوده است. در حال حاضر واحد پول ایالات متحده آمریکا دلار است و پول های غیر مسکوک آن در اسکناس های 1، 2، 5، 10، 20، 50 و 100 دلاری به مرحله چاپ میرسد. البته اسکناس های با ارزش پولی بیشتر نیز در گذشته در این مجموعه قرار میگرفتند. اسکناس های درشت ایالات متحده آمریکا در دولت های نخستین این کشور کاربرد داشتند. اسکناس های با ارزش پولی 500، 1000، 5000، 10.000، و 100.000 دلاری گروه اسکناس های درشت ایالات متحده آمریکا را تشکیل میدادند.
بر اساس گزارشهای صندوق بینالمللی پول (IMF)، امروز بیش از ۶۱ درصد از کل ذخایر ارزی جهان را دلار تشکیل میدهد. همچنین حدود ۴۰ درصد از بدهیها در جهان به دلار است. وضعیت ذخایر جهانی به شکل قابل توجهی به اندازه و قدرت اقتصاد ایالات متحده و تسلط این کشور بر بازارهای مالی ایالات متحده استوار است. علی رغم کسری بودجه بالای دولت آمریکا، تربلیونها دلار بدهی خارجی و چاپ بیرویه اسکناس، اوراق خزانهداری ایالات متحده همچنان یکی از امنترین داراییها محسوب میشود. آماری که اخیرا توسط تحلیلگران منتشر شد نشان میدهد که 22 درصد از کل اسکناس های دلار چاپ شده در طول تاریخ، در سال 2020 و از آغاز شیوع ویروس کرونا چاپ شده اند. اعتماد دنیا به توانایی ایالات متحده در بازپرداخت بدهیهایش، دلار را به قویترین ارز جهان تبدیل کرده است.
